Ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης Γεώργιος Κοντογιώργης έχει επισημάνει με επιμονή ότι το ελληνικό κράτος δεν συγκροτήθηκε ως θεσμική έκφραση της ιστορικής και πολιτικής βούλησης του Ελληνισμού, αλλά ως κρατικό μόρφωμα εξαρτημένης κυριαρχίας. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, «το κράτος στην Ελλάδα δεν ενσωμάτωσε ποτέ την κοινωνία ως πολιτικό υποκείμενο». Το αποτέλεσμα είναι ένα πολιτειακό σχήμα που λειτουργεί πάνω από την κοινωνία και όχι εκ μέρους της.
Αυτή η θεσμική αποξένωση δεν είναι ουδέτερη. Συνοδεύεται από τη συστηματική καλλιέργεια μιας νοοτροπίας υποταγής, ραγιαδισμού και δουλοπρέπειας, όχι ως κοινωνικό κατάλοιπο του παρελθόντος, αλλά ως σύγχρονη κρατική πρακτική. Το ελληνικό κράτος, αντί να ενθαρρύνει την αυτοπεποίθηση, τη συλλογική ευθύνη και τη διεκδικητικότητα, εκπαιδεύει διαχρονικά τον πολίτη να σκέφτεται ως υποτελής διαχειριζόμενος την ήττα του.
Όπως έχει υπογραμμίσει ο Κοντογιώργης, «η εξάρτηση δεν επιβάλλεται μόνο απ’ έξω· εσωτερικεύεται μέσω θεσμών, παιδείας και πολιτικής κουλτούρας». Η αποδοχή των «μονόδρομων», η δαιμονοποίηση κάθε εθνικής διεκδίκησης ως «επικίνδυνης», η συστηματική απαξίωση της έννοιας της εθνικής κυριαρχίας, δεν αποτελούν τυχαία φαινόμενα. Συνιστούν μηχανισμό πειθάρχησης της κοινωνίας.
Σε αυτό το πλαίσιο εξηγείται γιατί το ελληνικό κράτος δεν διεκδικεί σθεναρά:
- τις γερμανικές αποζημιώσεις και το κατοχικό δάνειο,
- την αποκατάσταση ιστορικών αδικιών,(100.000.000 000 χρυσές λίρες οι οφειλές των νεότουρκων ως αποζημίωση των περιουσιών των Ποντίων και Μικρασιατών, καθηγητής Α.Π.Θ Κ. Φωτιάδης).
- ούτε επενδύει σε μια μακρόπνοη εθνική στρατηγική.
Ένα κράτος που έχει μάθει να λειτουργεί ως εντολοδόχος δεν αντέχει τη σύγκρουση. Και ένας πολίτης που εκπαιδεύεται στη λογική του «δεν γίνεται αλλιώς» μαθαίνει να αυτολογοκρίνεται πριν διεκδικήσει.
Η ίδια λογική αποτυπώνεται και στο άρθρο 86 του Συντάγματος, που θεσμοθετεί ένα καθεστώς πολιτικής ατιμωρησίας. Πρόκειται για την κορύφωση του ραγιαδισμού σε θεσμικό επίπεδο: οι κυβερνώντες δεν λογοδοτούν, ενώ οι πολίτες καλούνται να αποδέχονται τις συνέπειες. Όπως σημειώνει ο Κοντογιώργης, «όταν η εξουσία δεν ελέγχεται από την κοινωνία, δεν έχουμε δημοκρατία αλλά ολιγαρχία».
Η ιστορία προσφέρει σαφή παραδείγματα. Η φυλάκιση του Κολοκοτρώνη και η περιθωριοποίηση του Νικηταρά δεν ήταν απλώς ιστορικά ατοπήματα. Ήταν η πρώτη πράξη ενός κράτους που φοβήθηκε την ελεύθερη κοινωνία που το γέννησε. Το κράτος επέλεξε να δαμάσει το φρόνημα αντί να το θεσμοθετήσει.
Η περίπτωση Σμαραγδή και η εχθρότητα προς την ιστορική αυτογνωσία
Στο ίδιο μοτίβο εντάσσεται και ο πόλεμος που δέχθηκε ο Γιάννης Σμαραγδής για την ταινία «Καποδίστριας». Ο Ιωάννης Καποδίστριας υπήρξε το κατεξοχήν παράδειγμα ηγέτη που επιχείρησε να συγκροτήσει κυρίαρχο κράτος απέναντι στα ξένα συμφέροντα και τις εγχώριες εξαρτημένες ελίτ. Δεν είναι τυχαίο ότι η μνήμη του παραμένει ενοχλητική.
Η υπονόμευση της κινηματογραφικής αυτής προσπάθειας δεν είναι απλώς πολιτιστικό ζήτημα. Είναι πολιτικό σύμπτωμα. Όπως θα έλεγε ο Κοντογιώργης, «η ιστορική μνήμη είναι πολιτικό διακύβευμα». Ένα κράτος που καλλιεργεί τον ραγιαδισμό δεν αντέχει παραδείγματα εθνικής αξιοπρέπειας και πολιτικής αυτονομίας.
Τέλος, το δημογραφικό πρόβλημα, υπαρξιακό για το μέλλον του Ελληνισμού, αντιμετωπίζεται χωρίς εθνικό όραμα. Ένα κράτος που δεν πιστεύει στη συνέχεια του έθνους, δεν επενδύει στη διάρκειά του. Ο ραγιαδισμός εδώ μεταφράζεται σε παραίτηση από το μέλλον.
Συμπέρασμα
Όπως επιμένει ο Γεώργιος Κοντογιώργης, το ελληνικό πρόβλημα είναι πρωτίστως πολιτειακό και ανθρωπολογικό. Το ελληνικό κράτος δεν πάσχει μόνο από κακές πολιτικές, αλλά από μια κουλτούρα εξάρτησης που αναπαράγεται συστηματικά. Όσο ο ραγιαδισμός παρουσιάζεται ως «ρεαλισμός» και η υποταγή ως «ωριμότητα», ο Ελληνισμός θα συρρικνώνεται – θεσμικά, δημογραφικά και ιστορικά.
Ενδεικτικές αναφορές
- Γ. Κοντογιώργης, Το Ελληνικό Κοσμοσύστημα
- Γ. Κοντογιώργης, Η Ελληνική Ιδιομορφία
- Γ. Κοντογιώργης, Πολιτικό Σύστημα και Δημοκρατία
- Δημόσιες παρεμβάσεις Γ. Κοντογιώργη για την εξάρτηση και τη μεταδημοκρατία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου